Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, Tổng cục Thống kê; đã tiến hành rà soát, đánh giá lại quy mô GDP theo phương pháp và thông lệ quốc tế nhằm phản ánh sát thực, đầy đủ hơn bức tranh kinh tế của đất nước giai đoạn 2010-2017. Ngày 13/12/2019, Tổng cục Thống kê; đã tổ chức họp báo công bố kết quả đánh giá lại quy mô GDP giai đoạn 2010-2017 với sự tham dự và xác nhận về việc hỗ trợ kỹ thuật của đại diện Quỹ tiền tệ quốc tế cho hoạt động này. Theo đó bình quân mỗi năm quy mô GDP tăng thê;m 25,4%/năm.
Sau khi đánh giá lại quy mô GDP, Tổng cục Thống kê; tiếp tục biê;n soạn GDP theo quy mô cũ nhằm phục vụ theo dõi, đánh giá kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2018-2020, đồng thời biê;n soạn GDP theo quy mô đánh giá lại để xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025. Kết quả này đã được công bố trong Niê;n giám thống kê; năm 2020 và tại cuộc họp báo kinh tế-xã hội Quý I năm 2021.
Từ năm 2021, phục vụ đánh giá kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm giai đoạn 2021-2025, Tổng cục Thống kê; thực hiện biê;n soạn và công bố GDP quý theo quy mô đã được đánh giá lại. Cùng với đó, Tổng cục Thống kê; đã thực hiện tuyê;n truyền, phổ biến rộng rãi trê;n các phương tiê;n thông tin đại chúng về quy mô GDP đánh giá lại, tuy nhiê;n năm đầu tiê;n thực hiện biê;n soạn, công bố chỉ tiê;u GDP và một số chỉ tiê;u liê;n quan theo quy mô đánh giá lại vẫn có sự nhầm lẫn từ phía người dùng tin trong việc so sánh không thống nhất giữa quy mô GDP đánh giá lại và GDP cũ. Từ đó có những bình luận, đánh giá không đúng về số liệu thống kê; ảnh hưởng không nhỏ đến niềm tin của người sử dụng thông tin đối với số liệu Thống kê;, gây hoài nghi, hoang mang trong dư luận về những thành tựu kinh tế - xã hội mà đất nước ta đã đạt được.
Trong phạm vi bài viết này, Tổng cục Thống kê; làm rõ hơn về số liệu vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội và tiê;u dùng cuối cùng năm 2021 như sau:
Số liệu vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội năm 2021
Tương ứng với quy mô GDP đánh giá lại, một số chỉ tiê;u liê;n quan được rà soát, điều chỉnh, trong đó có chỉ tiê;u vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội. Chỉ tiê;u này được Tổng cục Thống kê; công bố cùng với quy mô cũ trong Niê;n giám thống kê; năm 2020[1].
Khi so sánh vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội năm 2021 với năm 2020 cần phải tính toán vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội năm 2020 và năm 2021theo quy mô đánh giá lại để đồng nhất phạm vi so sánh. Theo đó, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội quy mô đánh giá lại theo giá hiện hành năm 2020 đạt 2.803,1 nghìn tỷ đồng. Năm 2021, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội theo giá hiện hành ước đạt 2.891,9 nghìn tỷ đồng, tăng 3,2% so với năm 2020.
Lưu ý, chỉ tiê;u “Vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội” do Tổng cục Thống kê; tính toán và công bố là toàn bộ tiền vốn bỏ ra (chi tiê;u) để làm tăng hoặc duy trì năng lực sản xuất và nguồn lực để nâng cao mức sống vật chất và tinh thần của toàn xã hội trong một thời kỳ nhất định (tháng, quý, năm). Chỉ tiê;u này khác hoàn toàn với chỉ tiê;u ‘Vốn đăng ký thành lập mới”, thể hiện mức vốn tại th??i điểm doanh nghiệp đăng ký thành lập nê;n không đánh giá đầy đủ được nguồn lực đóng góp cho tăng trưởng của nền kinh tế.
Tiê;u dùng cuối cùng năm 2021 tăng 2,09%
Số liệu ước tính GDP năm 2021 theo phương pháp sử dụng được Tổng cục Thống kê; công bố vào ngày 29/12/2021, tiê;u dùng cuối cùng tăng 2,09% so với năm 2020. Tiê;u dùng cuối cùng gồm (1) tiê;u dùng cuối cùng của nhà nước và (2) tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình.
Sau khi đánh giá lại quy mô GDP, Tổng cục Thống kê; tiếp tục biê;n soạn GDP theo quy mô cũ nhằm phục vụ theo dõi, đánh giá kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2018-2020, đồng thời biê;n soạn GDP theo quy mô đánh giá lại để xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025. Kết quả này đã được công bố trong Niê;n giám thống kê; năm 2020 và tại cuộc họp báo kinh tế-xã hội Quý I năm 2021.
Từ năm 2021, phục vụ đánh giá kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm giai đoạn 2021-2025, Tổng cục Thống kê; thực hiện biê;n soạn và công bố GDP quý theo quy mô đã được đánh giá lại. Cùng với đó, Tổng cục Thống kê; đã thực hiện tuyê;n truyền, phổ biến rộng rãi trê;n các phương tiê;n thông tin đại chúng về quy mô GDP đánh giá lại, tuy nhiê;n năm đầu tiê;n thực hiện biê;n soạn, công bố chỉ tiê;u GDP và một số chỉ tiê;u liê;n quan theo quy mô đánh giá lại vẫn có sự nhầm lẫn từ phía người dùng tin trong việc so sánh không thống nhất giữa quy mô GDP đánh giá lại và GDP cũ. Từ đó có những bình luận, đánh giá không đúng về số liệu thống kê; ảnh hưởng không nhỏ đến niềm tin của người sử dụng thông tin đối với số liệu Thống kê;, gây hoài nghi, hoang mang trong dư luận về những thành tựu kinh tế - xã hội mà đất nước ta đã đạt được.
Trong phạm vi bài viết này, Tổng cục Thống kê; làm rõ hơn về số liệu vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội và tiê;u dùng cuối cùng năm 2021 như sau:
Số liệu vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội năm 2021
Tương ứng với quy mô GDP đánh giá lại, một số chỉ tiê;u liê;n quan được rà soát, điều chỉnh, trong đó có chỉ tiê;u vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội. Chỉ tiê;u này được Tổng cục Thống kê; công bố cùng với quy mô cũ trong Niê;n giám thống kê; năm 2020[1].
Khi so sánh vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội năm 2021 với năm 2020 cần phải tính toán vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội năm 2020 và năm 2021theo quy mô đánh giá lại để đồng nhất phạm vi so sánh. Theo đó, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội quy mô đánh giá lại theo giá hiện hành năm 2020 đạt 2.803,1 nghìn tỷ đồng. Năm 2021, vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội theo giá hiện hành ước đạt 2.891,9 nghìn tỷ đồng, tăng 3,2% so với năm 2020.
Lưu ý, chỉ tiê;u “Vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội” do Tổng cục Thống kê; tính toán và công bố là toàn bộ tiền vốn bỏ ra (chi tiê;u) để làm tăng hoặc duy trì năng lực sản xuất và nguồn lực để nâng cao mức sống vật chất và tinh thần của toàn xã hội trong một thời kỳ nhất định (tháng, quý, năm). Chỉ tiê;u này khác hoàn toàn với chỉ tiê;u ‘Vốn đăng ký thành lập mới”, thể hiện mức vốn tại th??i điểm doanh nghiệp đăng ký thành lập nê;n không đánh giá đầy đủ được nguồn lực đóng góp cho tăng trưởng của nền kinh tế.
Tiê;u dùng cuối cùng năm 2021 tăng 2,09%
Số liệu ước tính GDP năm 2021 theo phương pháp sử dụng được Tổng cục Thống kê; công bố vào ngày 29/12/2021, tiê;u dùng cuối cùng tăng 2,09% so với năm 2020. Tiê;u dùng cuối cùng gồm (1) tiê;u dùng cuối cùng của nhà nước và (2) tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình.
Tiê;u dùng cuối cùng của nhà nước tăng 2,9% so với năm trước
Tổng chi thường xuyê;n ngân sách Nhà nước ước năm 2021 đạt 1.088 nghìn tỷ đồng, tăng gần 2% so với năm trước. Năm 2021, do dịch bệnh Covid-19 và chủ trương cắt giảm chi thường xuyê;n, chi tiê;u dùng cuối cùng của Nhà nước (chi vận hành bộ máy quản lý Nhà nước) có xu hướng tăng chậm lại. Tuy nhiê;n, năm 2021, ngoài các khoản chi khắc phục hậu quả thiê;n tai, bão lũ và hỗ trợ người dân bị thiệt hại như mọi năm, Chính phủ đã chi phí khoảng 30 nghìn tỷ đồng cho công tác phòng chống dịch bệnh Covid-19. Tính chung, tiê;u dùng cuối cùng của nhà nước theo giá so sánh ước tăng 2,9%.
Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình tăng 1,95% so với năm trước
Năm 2021, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện giãn cách kéo dài, thu nhập của dân cư giảm sút, chi tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình theo đó cũng giảm. Tuy nhiê;n, tiê;u dùng cuối cùng thực tế của hộ gia đình vẫn tăng do được nhận hỗ trợ rất lớn từ Nhà nước và các tổ chức, cá nhân mà hộ gia đình không phải chi để mua dẫn đến tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiê;u dùng giảm.
Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình gồm: Chi mua sắm của hộ thông qua Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ; giá trị hàng hóa, dịch vụ do hộ gia đình tự sản xuất để lại tiê;u dùng và giá trị hàng hóa, dịch vụ hộ gia đình được nhận từ Chính phủ, các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước. Cụ thể tăng, giảm của từng thành tố này như sau:
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ tổng mức bán lẻ hàng hóa
Bán lẻ hàng hóa là khâu trung gian từ đại lý bán buôn (hoặc cá biệt từ nhà sản xuất) trực tiếp đến người tiê;u dùng. Năm 2021, tổng mức bán lẻ hàng hóa theo giá hiện hành năm 2021 tăng 0,2%. ??ớc tính tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình trong tổng mức bán lẻ hàng hóa tăng 0,3% do lương thực thực phẩm (chiếm 35,5% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ) tăng 10,7% so với năm trước nhưng một số hàng hóa giảm như: Hàng may mặc (giảm còn 90,69%); Đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình (giảm 91,97%); Vật phẩm văn hoá, giáo dục (giảm còn 94,05%). Tính theo giá so sánh, tiê;u dùng cuối cùng năm 2021 của hộ gia đình từ tổng mức bán lẻ hàng hóa giảm 1,6% so với năm trước.
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ doanh thu dịch vụ
Ngoài các dịch vụ vận tải, lưu trú ăn uống, vui chơi, giải trí… giảm mạnh (như: dịch vụ vận tải giảm hơn 5,02%; lưu trú, ăn uống giảm 20,81%; nghệ thuật, vui chơi, giải trí giảm 5,47%… so với năm trước) trong mức chi tiê;u dùng của hộ năm 2021, hộ gia đình vẫn phải chi phí tăng cho nhiều dịch vụ so với năm 2020 như: Dịch vụ y tế (chiếm khoảng 6% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 46,8% so với mức chi tiê;u dùng năm 2020; Dịch vụ thông tin, truyền thông (chiếm gần 7% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 6,7%; Giáo dục và đào tạo (chiếm khoảng 4% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 2,9%; Dịch vụ nhà tự có tự ở (chiếm khoảng 4,3% tổng tiê;u dùng của hộ) tăng 3,9%; Chi phí dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm (chiếm khoảng 4% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 9,4%; Dịch vụ chuyê;n môn khoa học và công nghệ (chiếm 4% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 5%... Tính chung, năm 2021 tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ doanh thu dịch vụ tăng gần 2,5% so với năm trước.
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ hàng hóa và dịch vụ khác
Chi phí cho điện sinh hoạt (chiếm khoảng 2% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 5,4%; Chi phí cho việc sử dụng nước, xử lý rác thải, nước thải tăng 4,2%. Theo báo cáo từ Ủy ban nhân dân 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, tính đến ngày 15/12/2021 đã hỗ trợ giảm giá điện, giá nước với tổng hỗ trợ lần lượt là gần 2,3 nghìn tỷ đồng và 310,2 tỷ đồng cho Nhân dân trê;n địa bàn cả nước.
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ giá trị hàng hóa tự sản xuất
Hoạt động tiê;u dùng này chủ yếu của các hộ sản xuất nông nghiệp và thủy sản hoặc các cơ sở sản xuất phi nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng khoảng 2,7% trong tổng tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình. Do tình hình dịch bệnh, thời gian giãn cách kéo dài nê;n sản phẩm hộ gia đình tự sản xuất và tiê;u dùng ước tăng khoảng 6% so với năm trước.
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ từ giá trị hàng hóa, dịch vụ hộ gia đình nhận được từ Chính phủ, các tổ chức vô vị lợi và cá nhân trong và ngoài nước (tiê;u dùng cuối cùng phi th?? trường)
Năm 2021, tổng chi hỗ trợ của Nhà nước, các tổ chức vô vị lợi và cá nhân cho công tác phòng chống và xử lý hậu quả của đại dịch Covid-19 ước tính khoảng 83 nghìn tỷ đồng. Đây là các khoản chi chưa có tiền lệ để hỗ trợ trực tiếp cho người dân nhằm đảm bảo ổn định đời sống, an sinh xã hội, khắc phục một phần hậu quả của của dịch bệnh.
Như vậy, dù thu nhập bình quân 1 tháng 1 người năm 2021 theo giá hiện hành đạt khoảng 4,2 triệu đồng, giảm 73 nghìn đồng so với năm 2020[2] nhưng tiê;u dùng cuối cùng thực tế của hộ gia đình vẫn tăng 1,95% so với năm 2020 do phần lớn nhận được hỗ trợ từ Nhà nước, tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước.
Hiện nay, Tổng cục Thống kê; đang kiểm tra, xử lý kết quả Tổng điều tra kinh tế năm 2021, sau khi có kết quả chính thức và số liệu quyết toán thu, chi ngân sách nhà nước năm 2020, Tổng cục Thống kê; tiến hành biê;n soạn và công bố số liệu chính thức GDP theo quy mô đánh giá lại cho giai đoạn 2018-2020, đồng thời sẽ công bố dãy số liệu GDP đánh giá lại và các chỉ tiê;u liê;n quan trong Niê;n giám thống kê; năm 2021.
Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình gồm: Chi mua sắm của hộ thông qua Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ; giá trị hàng hóa, dịch vụ do hộ gia đình tự sản xuất để lại tiê;u dùng và giá trị hàng hóa, dịch vụ hộ gia đình được nhận từ Chính phủ, các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước. Cụ thể tăng, giảm của từng thành tố này như sau:
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ tổng mức bán lẻ hàng hóa
Bán lẻ hàng hóa là khâu trung gian từ đại lý bán buôn (hoặc cá biệt từ nhà sản xuất) trực tiếp đến người tiê;u dùng. Năm 2021, tổng mức bán lẻ hàng hóa theo giá hiện hành năm 2021 tăng 0,2%. ??ớc tính tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình trong tổng mức bán lẻ hàng hóa tăng 0,3% do lương thực thực phẩm (chiếm 35,5% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ) tăng 10,7% so với năm trước nhưng một số hàng hóa giảm như: Hàng may mặc (giảm còn 90,69%); Đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình (giảm 91,97%); Vật phẩm văn hoá, giáo dục (giảm còn 94,05%). Tính theo giá so sánh, tiê;u dùng cuối cùng năm 2021 của hộ gia đình từ tổng mức bán lẻ hàng hóa giảm 1,6% so với năm trước.
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ doanh thu dịch vụ
Ngoài các dịch vụ vận tải, lưu trú ăn uống, vui chơi, giải trí… giảm mạnh (như: dịch vụ vận tải giảm hơn 5,02%; lưu trú, ăn uống giảm 20,81%; nghệ thuật, vui chơi, giải trí giảm 5,47%… so với năm trước) trong mức chi tiê;u dùng của hộ năm 2021, hộ gia đình vẫn phải chi phí tăng cho nhiều dịch vụ so với năm 2020 như: Dịch vụ y tế (chiếm khoảng 6% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 46,8% so với mức chi tiê;u dùng năm 2020; Dịch vụ thông tin, truyền thông (chiếm gần 7% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 6,7%; Giáo dục và đào tạo (chiếm khoảng 4% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 2,9%; Dịch vụ nhà tự có tự ở (chiếm khoảng 4,3% tổng tiê;u dùng của hộ) tăng 3,9%; Chi phí dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm (chiếm khoảng 4% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 9,4%; Dịch vụ chuyê;n môn khoa học và công nghệ (chiếm 4% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 5%... Tính chung, năm 2021 tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ doanh thu dịch vụ tăng gần 2,5% so với năm trước.
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ hàng hóa và dịch vụ khác
Chi phí cho điện sinh hoạt (chiếm khoảng 2% tổng chi tiê;u của hộ) tăng 5,4%; Chi phí cho việc sử dụng nước, xử lý rác thải, nước thải tăng 4,2%. Theo báo cáo từ Ủy ban nhân dân 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, tính đến ngày 15/12/2021 đã hỗ trợ giảm giá điện, giá nước với tổng hỗ trợ lần lượt là gần 2,3 nghìn tỷ đồng và 310,2 tỷ đồng cho Nhân dân trê;n địa bàn cả nước.
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình từ giá trị hàng hóa tự sản xuất
Hoạt động tiê;u dùng này chủ yếu của các hộ sản xuất nông nghiệp và thủy sản hoặc các cơ sở sản xuất phi nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng khoảng 2,7% trong tổng tiê;u dùng cuối cùng của hộ gia đình. Do tình hình dịch bệnh, thời gian giãn cách kéo dài nê;n sản phẩm hộ gia đình tự sản xuất và tiê;u dùng ước tăng khoảng 6% so với năm trước.
- Tiê;u dùng cuối cùng của hộ từ giá trị hàng hóa, dịch vụ hộ gia đình nhận được từ Chính phủ, các tổ chức vô vị lợi và cá nhân trong và ngoài nước (tiê;u dùng cuối cùng phi th?? trường)
Năm 2021, tổng chi hỗ trợ của Nhà nước, các tổ chức vô vị lợi và cá nhân cho công tác phòng chống và xử lý hậu quả của đại dịch Covid-19 ước tính khoảng 83 nghìn tỷ đồng. Đây là các khoản chi chưa có tiền lệ để hỗ trợ trực tiếp cho người dân nhằm đảm bảo ổn định đời sống, an sinh xã hội, khắc phục một phần hậu quả của của dịch bệnh.
Như vậy, dù thu nhập bình quân 1 tháng 1 người năm 2021 theo giá hiện hành đạt khoảng 4,2 triệu đồng, giảm 73 nghìn đồng so với năm 2020[2] nhưng tiê;u dùng cuối cùng thực tế của hộ gia đình vẫn tăng 1,95% so với năm 2020 do phần lớn nhận được hỗ trợ từ Nhà nước, tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước.
Hiện nay, Tổng cục Thống kê; đang kiểm tra, xử lý kết quả Tổng điều tra kinh tế năm 2021, sau khi có kết quả chính thức và số liệu quyết toán thu, chi ngân sách nhà nước năm 2020, Tổng cục Thống kê; tiến hành biê;n soạn và công bố số liệu chính thức GDP theo quy mô đánh giá lại cho giai đoạn 2018-2020, đồng thời sẽ công bố dãy số liệu GDP đánh giá lại và các chỉ tiê;u liê;n quan trong Niê;n giám thống kê; năm 2021.
TỔNG CỤC THỐNG KÊ
[1] https://www.gso.gov.vn/wp-content/uploads/2021/07/Sach-NGTK-2020Ban-quyen.pdf.
[2] Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội quý IV và năm 2021.
Trang web giải trí thành phố điện tử